Is rolklaver een interessant gewas voor landbouwers én tegelijkertijd een geschikt habitat voor akkervogels? Om die vraag te beantwoorden, gingen Inagro en Regionaal Landschap West-Vlaamse Hart de afgelopen twee jaar samen met enkele landbouwers aan de slag. De resultaten van hun praktijkonderzoek, waarbij de teelt van rolklaver zowel vanuit landbouwkundig oogpunt als vanuit biodiversiteitsstandpunt werd benaderd, stellen de initiatiefnemers voor in het rapport 'Rolklaver als vogelvriendelijke, meerjarige landbouwteelt'.
Praktijkervaring met de teelt van gewone rolklaver (Lotus corniculatus) was tot voor kort eerder schaars. Nochtans blijkt het een gewas met potentieel voor zowel landbouwer als akkerfauna. Als meerjarig, diepwortelend en stikstofbindend voedergewas zou het een positieve impact op de bodemkwaliteit hebben. De ijle en laagblijvende groeiwijze vormt een aantrekkelijk habitat voor akker- en weidevogels en de klaverbloemen trekken heel wat bestuivers en plaagbestrijdende insecten aan.
5 hectare proefveld
In het najaar van 2022 zaaiden de onderzoekers ruim 5 hectare rolklaver in, verdeeld over vier meerjarige proefpercelen. Eén op de proefvelden van Inagro en drie bij landbouwers in Midden-West-Vlaanderen. Gedurende 2 opeenvolgende teeltseizoenen focusten ze op de vegetatieve ontwikkeling van rolklaver en de onkruiddruk, de opbrengst en voederwaarde, de impact op de bodem en de habitatwaarde voor insecten, vogels en zoogdieren.
Enkele bevindingen
Rolklaver is een zeer traag ontwikkelende plant en te vermijden op onkruid- of vergrassingsgevoelige percelen wegens te weinig concurrentieel. Ook als mengteelt lijkt het daarom niet geschikt. Opbrengsten in droge stof zijn eerder laag in vergelijking met andere voedergewassen. Rolklaver kan zeker zijn plaats hebben in het rantsoen van herkauwers, vooral dan jongvee. De jongere snedes kunnen ook in aanmerking komen voor melkvee. De teelt van rolklaver zorgt voor een sterke opname van kalium. Rolklaver zorgt voor een goede doorworteling en structuur van de bouwvoor, maar is niet inzetbaar een gecompacteerde laag te doorbreken. Na twee jaar rolklaver zien we een verviervoudiging van het aantal regenwormen. Rolklaver is een uitstekende bijen- en hommelplant. Er werden ook veel plaagbestrijdende insectensoorten in het gewas aangetroffen. De vele wormen in de bodem en de vele insecten op en boven de bodem vormen een interessant voedselaanbod voor akkervogels en hun kuikens. De onderzoekers stelden broedgevallen vast van patrijs en gele kwikstaart. Kievit zagen ze met jongen schuilen en foerageren in de rolklaver.
Eindconclusie
Rolklaver heeft zeker een interessant potentieel voor zowel landbouw als natuur. Voor de landbouwer ligt de waarde van rolklaver in zijn rol als voederteelt, maar even goed in zijn functie als rustgewas, stikstofleverend gewas en als uitbreiding van de teeltrotatie. Ook op vlak van bodem en diensten zoals bestuiving en plaagbestrijding toont rolklaver hier zijn potentieel. Rolklaver zorgt voor meer leven in én op de bodem. Het hoge voedselaanbod en de structuur van de vegetatie vormen een aantrekkelijk habitat voor heel wat akkerfauna, waaronder ook akkervogels.
De waarde van rolklaver als voederteelt mag echter ook niet overschat worden. Als eventuele faunamaatregel, met bijhorende beperking rond het maaibeheer en bemesting, zal een financiële compensatie voor de landbouwer nodig zijn. De trage en weinig competitieve ontwikkeling van rolklaver zorgt er bovendien voor dat een rolklaverakker snel vergrast of veronkruidt. Rolklaver lijkt dan ook vooral geschikt als één- of tweejarige maatregel, waarbij een goede perceelkeuze cruciaal zal zijn.
